शबनम न्यूज | प्रतिनिधी
पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेच्या अग्निशमन विभागाचे २६ जवानांचे विशेष पथक अलीकडेच कोलाड येथे फ्लूड रेस्क्यू प्रशिक्षणासाठी गेले होते. आपत्तीच्या प्रसंगी नागरिकांना तातडीने मदत करण्यासाठी अग्निशामक जवानांनी घेतलेले हे प्रशिक्षण अत्यंत महत्त्वाचे ठरले आहे. नैसर्गिक आपत्ती, पूरस्थितीच्या काळात जीव वाचवण्यासाठी केवळ पोहण्याचे कौशल्य पुरेसे नसते, तर योग्य तंत्र, अचूक प्रतिसाद आणि तात्काळ प्राथमिक उपचारांचीही गरज असते. या पार्श्वभूमीवर कोलाड येथील प्रशिक्षणात विविध प्रत्यक्ष सराव आणि प्रात्यक्षिकांच्या माध्यमातून अग्निशामक जवानांना सखोल मार्गदर्शन करण्यात आले.
या प्रशिक्षणादरम्यान वाहत्या पाण्यात पोहण्याच्या तंत्रांवर विशेष भर देण्यात आला. स्थिर पाण्यात पोहणे सोपे असले तरी जोरात वाहणाऱ्या प्रवाहात पोहणे अत्यंत अवघड असते. अनेकदा अशा प्रवाहात अडकलेल्या किंवा वाहून गेलेल्या नागरिकांना वाचवण्यासाठी जवानांना मोठी कसरत करावी लागते. म्हणूनच वेगाने वाहणाऱ्या प्रवाहात पोहण्याचे कौशल्य, जीवनरक्षक जॅकेटशिवाय पोहणे, तसेच वाहत्या पाण्यातून बोटींवर सुरक्षितपणे चढणे याचा सराव घेण्यात आला. याशिवाय कोणत्याही आपत्कालीन प्रसंगी त्वरित प्रतिसाद कसा द्यावा, हेही शिकवण्यात आले. रेस्क्यू टेक्निक्स (Rescue Techniques) आणि विविध पद्धतींचा सराव करून जवानांना कठीण परिस्थितीत प्रभावी बचावकार्य कसे करावे हे शिकवले गेले.
फक्त रेस्क्यूच नाही, तर बचावानंतरचे प्राथमिक उपचारही तितकेच महत्त्वाचे असतात. म्हणूनच फर्स्ट एड साहित्य उपलब्ध नसल्यास आजूबाजूच्या वस्तूंचा वापर करून मदत कशी करावी, पाण्यात फिट आल्यास कोणते उपाय करावेत, तसेच पाण्यात बुडालेल्या व्यक्तीला वाचवताना कोणत्या बाबींची काळजी घ्यावी, हे जवानांना शिकवण्यात आले. ‘गोल्डन अवर’चे महत्त्व, त्या काळात जीव वाचवण्यासाठी आवश्यक उपाययोजना याविषयी प्रत्यक्ष माहिती देण्यात आली. यासोबतच ब्रेन स्ट्रोक किंवा हार्ट अटॅकसारख्या वैद्यकीय आपत्कालीन स्थितीत योग्य पद्धतीने कसा उपचार करता येऊ शकतो, याबाबतही प्रशिक्षण दिले गेले.
या प्रशिक्षणात सीपीआर (CPR) टेक्निक्स, आर्टिफिशियल रेस्पिरेशन (Artificial Respiration) देण्याच्या तंत्राचा सखोल अभ्यास करून घेण्यात आला. लहान मुलं, वयोवृद्ध किंवा प्रौढ व्यक्तींना सीपीआर देण्याच्या पद्धती कशा वेगळ्या असतात, याची माहिती दिली गेली. तसेच सर्पदंश झाल्यावर काय करावे, जखमी व्यक्तीचे रक्तस्त्राव थांबवण्यासाठी प्रेशर पॉइंट्सचा वापर कसा करावा, बँडेज कसे बांधावे, याचेही प्रात्यक्षिक दाखवण्यात आले. जखमींची सुरक्षित हालचाल कशी करावी, त्यांना कमीत कमी वेदना होतील याची काळजी घेत हातपाय पकडून कसे उचलावे, हेही जवानांना शिकवण्यात आले.
ऍम्ब्युलन्स येईपर्यंत कोणते उपचार करता येऊ शकतात, कोणती कृती तात्काळ जीव वाचवू शकते, आणि कोणत्या गोष्टी करायच्या नाहीत याबाबतही वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून मार्गदर्शन केले गेले. या सर्व प्रशिक्षणामुळे अग्निशामक जवानांची आपत्कालीन परिस्थितीत प्रतिसाद देण्याची क्षमता अधिक सक्षम होणार असून, भविष्यातील आपत्तीमध्ये नागरिकांचे प्राण वाचवण्यासाठी हे प्रशिक्षण मोलाचे ठरणार आहे.
पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेच्या अग्निशामक दलाने नागरिकांच्या सुरक्षेसाठी आपत्ती व्यवस्थापनातील कौशल्य आत्मसात करणे ही काळाची गरज आहे. हे प्रशिक्षण जवानांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणारे आहे. वाहत्या पाण्यात बचावकार्य, प्राथमिक उपचार आणि आपत्कालीन प्रतिसाद यामधील त्यांची क्षमता निश्चितच वाढली असून, भविष्यातील कोणत्याही नैसर्गिक आपत्तीमध्ये ते अधिक कार्यक्षमतेने नागरिकांची सेवा करतील, असा मला विश्वास आहे.
– प्रदीप जांभळे पाटील, अतिरिक्त आयुक्त, पिंपरी चिंचवड महानगरपालिका
कोलाड येथील प्रशिक्षण आमच्यासाठी प्रत्यक्ष परिस्थितीचा अनुभव देणारे ठरले. वाहत्या पाण्यातून बचाव, प्राथमिक उपचार आणि रुग्णाला योग्य पद्धतीने हलवणे याविषयी सखोल मार्गदर्शन मिळाले. हे प्रशिक्षण आमच्या कार्यक्षमतेत मोठी वाढ करून भविष्यातील आपत्ती हाताळण्यात नक्कीच मदत करेल.
– विजय घुले, उप अग्निशमन अधिकारी, अग्निशामक विभाग
पूरस्थितीत केवळ शारीरिक ताकद पुरेशी नसते, तर त्वरित निर्णय घेण्याची तयारी असणेही गरजेचे आहे. या प्रशिक्षणामुळे आम्हाला अशा वेळी कसे शांत राहायचे, योग्य तंत्र वापरून नागरिकांना सुरक्षितपणे कसे वाचवायचे, हे शिकायला मिळाले. आता अशा परिस्थितीला आम्ही अधिक आत्मविश्वासाने सामोरे जाऊ शकतो.
– पूजा वालगुडे, अग्निशामक जवान, अग्निशामक विभाग
